Ziende blind.

Gisteren wilde mijn zus die een studie vanuit de hoek van de orthopedagogiek doet een interview met mij. Ze heeft zelf geen eigen groep, is ook geen leerkracht, maar werkt als manager van een organisatie waar meerdere kinderdagverblijven onder vallen. Ze had een wonderlijke vraag. Ze vroeg zich af wat ik voor bijzonders deed met de kinderen en met mijn collega's. Ze sprak regelmatig ex-ouders of ex-kinderen van onze school. En ze vond, dat die kennelijk met me wegliepen.
Ay, dat is moeilijk. Daar streden in een ogenblik een aantal gevoelens om het hardst. Ik voelde me vereerd, ongemakkelijk, beschaamd en groeide er toch ook van. Wat een directe vraag!
Er is geen passend antwoord op. Ik probeer helder en consequent te zijn in het aangeven van de grenzen. Ook hou ik van elk kind afzonderlijk en heb oog voor hun kwaliteiten. Ik respecteer kinderen en hun gevoel en zal nooit zomaar iets zeggen, maar geef er een reden bij. Bovendien beschouw ik ze als mens en zie dan ook héél de mens!
Een gouden regel is tevens een hele simpele: Waar jij jezelf ongemakkelijk bij zal voelen, doe je de ander ook niet aan. Voor straf om de haverklap iemand op een stoel buiten de kring neerzetten heeft geen enkel effect. Sterker nog, er zal alleen maar meer reden zijn tot grensoverschrijdend gedrag. Pas als je probeert de oorzaak van het gedrag te doorgronden, zal het je lukken om samen met het kind de oplossing te bedenken. Ik hoor collega's wel eens zeggen, dat ze moeite hebben met bepaalde kinderen. Daar kan ik me geen voorstelling van maken. Ik heb soms moeite met bepaalde acties van kinderen of met bepaalde uitspraken, die ze doen, maar dan is het aan mij om ze daarop te coachen. Dan heeft het effect. Het allermooiste maar ook het allerfijnste voor het kind zelf, is het inzichtelijk maken van de situatie waardoor de verkeerde handeling ontstond.
En dan aan het eind vooral je oog te richten op de opluchting als het kwartje valt!
Wat een heerlijk vak is het toch!

Verder kon ik mijn zus vertellen, wat ik voel voor mensen in het algemeen en kinderen in het bijzonder: Liefde. Echt waar, zonder er zijig, irrealistisch of gezoetvooisd van te worden.
Boeiende wezens zijn we toch, met alle karaktertrekken en cultuurverschillen, alle onvolkomenheden en het onderscheid en alle negatieve en positieve gevolgen daarvan. Zoek het proces op, ga de diepte in en probeer te doorgronden. Met regelmaat vallen dan pas de schellen van je ogen!

Waar is het feestje?

Waar is het feestje???? Hier is het feestje. Deze kretologie uit de voetballerij is in zijn eenvoud geweldig. Door een gebeurtenis te zien of te benoemen als een feestje wordt het een feest! Zo simpel ligt het. Op de Overkant zijn de vieringen overal aanwezig in welke gradatie ook. Als een kind zich een doel heeft gesteld en het doel wordt behaald is dat al een reden om alle kinderen bij elkaar te roepen en  het behaalde succes te vieren. De gelukkige krijgt alle credits van de vreugde! Dit is een viering op micro-niveau. Dan zijn er elke week de weeksluitingen, waarbij de groepen op het podium in de gemeenschapsruimte laten zien wat er in de betreffende week gebeurd is. De voorpret van het oefenen, het verbeteren van iets wat nog minder soepel gaat, de herhaling en als klap op de vuurpijl, het mogen staan in de spotlights voor een groot publiek, zorgt er voor, dat de kinderen steeds vrijer worden op het podium. Het is deze succes-ervaring, die van het grootste belang is! Kinderen die cognitief eventueel minder sterk staan, kunnen hier, vrij van alle knellende banden, los. Ik doe mee, ik kan het aan! Je ziet ze groeien!

Anekdote: Ik heb zo'n twintig jaar geleden een meisje gehad, die absoluut niet mee het podium op durfde. Ze was er te verlegen voor.  Om de verlegenheid te overwinnen, liet ik haar bij liedjes en verzen voor het podium mee doen, maar toen we een keer een fantastisch toneeltje in elkaar hadden gedraaid, mocht het meisje de aankondiging doen......achter een doos met de handpoppen. Dat wilde ze wel en het hele eerste jaar heeft ze meegedaan tijdens schimmenspelen en poppenkast-verhalen, daarna kroop ze, schoorvoetend, langzaam maar zeker uit haar schulp. Dat was minstens reden voor een feestje op zich!

Een jongen met het syndroom van Down, die moeite had met praten, zette op het podium zijn 'Hans' uit Hans en Grietje met overtuiging neer. In zijn verstilde spel lag zijn kracht, want de blik in zijn ogen en de ernst van zijn spel dwongen de aandacht en de waardering van zijn publiek af. Stralend nam hij daarna het applaus in ontvangst met een zwierige buiging. Chapeau. Een acteur was geboren!

De hele dag door zijn er momenten voor een feest. Wij noemen ze pareltjes, omdat de betrokkenheid van de kinderen en de intensiteit van de beleving gevoed wordt. Ze worden niet uitbundig gevierd, maar krijgen de aandacht die ze verdienen. Ze ontstaan tijdens het werk, maar ook in de sociale contacten, het samen delen met en het leren van elkaar. De workshops die door kinderen gegeven worden zijn goud waard. Je kan de sociale meetlat erbij leggen. Deze kinderen groeien in hun kwaliteiten
De grote feesten op macro-niveau worden met alle toeters en bellen gevierd, vaak naar aanleiding van een verhalend ontwerp en altijd in het thema van het project. Kamp, Sinterklaas, Kerstmis en het eindfeest en de afsluiting van de projecten worden schoolbreed gevierd. Iedereen is ondergedompeld in de sfeer van het verhaal en al het werk is erop gericht om later, met de opgedane kennis een feest neer te zetten dat klinkt als een klok. Samen met de ouders wordt het een onvergetelijke ervaring, waar ze jaren later nog over praten.

Waar is het feestje? Hier is het feestje!!!

Luistervaardigheid.

Een van de belangrijke vaardigheden, waarover een leerkracht moet beschikken is het luisteren in de breedste zin van het woord. Mijn oren staan op steeltjes. Als een radar wordt ieder geluid geregistreerd en verbonden aan een bijbehorend beeld. Ondanks het feit dat ik de hoge tonen niet goed kan onderscheiden, hoor ik bijna alles tijdens een speelwerkuur. Mijn luistervermogen zorgt er voor, dat ik ogen in mijn rug heb. Het is onmisbaar.

Door de ervaring wijs geworden ontdek je van lieverlee dat er soms meer gezegd wordt tussen de regels door, dan met woorden. Wat je hoort heeft ook te maken met je eigen gemoedstoestand, Als er emotie bij komt kijken, is luisteren lastig. Een mooi voorbeeld overkwam mijn stagiaire vorige week.

Mijn Lio stagiaire draait twee dagen per week de duogroep. Tijdens de overblijf stuitte zij op het volgende probleem. In de groep van de Lio zit een kleinkind van een van de overblijfkrachten uit een andere bouw.. Al een aantal keren was ze binnen komen lopen tijdens het overblijven. Dan richtte ze zich op het kleinkind. Ze overlaadde het meisje met goede bedoelingen en verstikkende maatregelen. Het brood werd in partjes gesneden, een das werd nog eens extra zorgvuldig om de hals gewikkeld, een jongen, die in het voorbijgaan tegen het meisje aanbotste, aangesproken op zijn gedrag. De Lio stagiaire zag deze houding met lede ogen aan en ergerde zich in toenemende mate aan het gedrag van de oma. Toen deze vervolgens een gesprek aanvroeg samen met haar dochter, overlegde de stagiaire met mij of ze het alleen aan zou kunnen. We kwamen tot de conclusie dat het lag aan het onderwerp van het gesprek en aan de mogelijkheid om een onderbouwing te geven voor de gekozen handelswijze van de stagiaire. In eerste instantie had ze oma en dochter eens flink te verstaan willen geven, welk een verstikkende invloed het gedrag van oma had op dit kind. Die moest zich maar beter niet meer laten zien. Haar ergernis had de overhand genomen.  Ze was bijna in de valkuil van de aanname getrapt. Door er met mij over te praten en zich de tijd te gunnen om er genuanceerder over te denken, kwam ze tot de slotsom de herkomst van de eventuele vraag van oma en dochter te toetsen aan hun eigen beleving. Ze kwam tot de conclusie, dat ze zich niet moest verbazen maar zich moest verwonderen! Vanuit die insteek kom je tot hoor en wederhoor, vraag en coaching. Van emotie en eerste opwelling ontdaan boor je een krachtveld aan, die werkelijk zal bijdragen aan het zich welbevinden van het meisje.

Bravo, lieve Lio, je hebt de sleutel gevonden

Lawaai.

Het zijn de weken na de vakantie. Dan is het alle zeilen bijzetten om de regels weer in te laten slijten. De kinderen willen dat erg graag. Het schenkt ze veiligheid en zorgt voor een vertrouwde omgeving. Als de grenzen helder zijn, ligt vrijheid binnen het bereik. Dan kunnen de teugels gevierd. Kinderen snappen als geen ander, dat die grenzen er zijn met reden. Het totale bereik is inzichtelijk. Zelfverantwoordelijk leren is bovenal begrijpen waarom je handelt. Ingewijd worden in de geheimen van het principe van oorzaak en gevolg.  Enthousiasme en betrokkenheid mogen een vlucht nemen in ogenschijnlijk lawaai. Een stagiaire had voor mij na de eerste dag, die ze had meegemaakt in mijn groep, een lijstje met tips voor me klaar. Het was heel handig, verzekerde ze. Dan zou het veel rustiger zijn. Ik bedankte haar vriendelijk voor het mooie lijstje en vroeg haar, of ze ook geluisterd had naar wat de kinderen hadden gezegd. Nee, dat niet, maar het was vooral veel herrie. Ik vroeg haar om de volgende keer tijdens een kringgesprek of tijdens het spel te luisteren naar wat er gezegd werd en het op te schrijven. Aan het eind van haar stage was het een anekdote geworden, waar ze zelf hartelijk om moest lachen. Deze initiatiefrijke stagiaire werd een echte jenaplanner in hart en ziel, die lawaai kon laten voor wat het was als de inhoud zo puur en werkelijk beleven werd!

Het olde wief.

Morgen word ik zestig. Ik sta voor mijn gevoel nu in de herfstige nadagen van mijn baan. Hoeveel stagiaires heb ik al grootgebracht? En zij mij. En hoeveel zullen er nog volgen. Te weinig, dat is een ding wat ik zeker weet. Ik wil voordat ik het onderwijs verlaat, iedereen die het jenaplanonderwijs wil leren kennen in de breedste zin van het woord en iedereen die het jenaplan lief heeft, een platform bieden voor vragen. Tenminste als je wat aandacht, raad en advies van een old wief ter harte wil nemen. Mijn mouw is goed gevuld door 25 jaar ervaring in de onderbouw en met het draaien van diverse ateliers schoolbreed. Als je er even aan wilt schudden, ga gerust je gang! Mijn köpke is nog lang niet leeg.